نرخ بازار بدهی در گرو تصمیمات بانک مرکزی

در رابطه با چشم‌انداز بازاربدهی و نرخ‌های تامین سرمایه لازم است توجه کرد که مقدار زیادی این نرخ تابع نرخ‌های بانک مرکزی است چون یا نرخ‌ها را افزایش می‌دهد و یا ثابت نگه می‌دارد و در حال حاضر یک ابهام اساسی وجود دارد زیرا بانک مرکزی ابتدا روی نرخ ۲۳ درصد خیلی محکم بود و قرار بود در صورت شکستن نرخ‌ها برخوردهای سختگیرانه‌ای با بانک‌ها داشته باشد اما الان می‌شنویم که بانک‌ها نرخ‌های بین ۲۵ تا ۲۷ درصد را به مشتریان پیشنهاد می‌دهند و برخورد خاصی از سمت بانک مرکزی با آنها صورت نمی‌گیرد.

این یادآور دوره‌ای است که نرخ‌ها ۲۰ درصد بود و بعضی بانک‌ها ۲۳ یا ۲۴ درصد می‌دادند و بانک مرکزی تهدید می‌کرد اما نهایتا بانک مرکزی یک شبه نرخ ۲۳ درصد را اعلام کرد و حال بالای ۲۳ درصد اشکال داشت.
متاسفانه این ابهام اساسی همچنان وجود دارد زیرا در مورد سیاست بانک مرکزی در برخورد با بانک‌های متخلف و در مورد تغییر نرخ، چه بالا چه پایین ابهام داریم اما در مورد نرخ تامین مالی تا زمانی که بانک مرکزی سیاست انقباضی که ترازنامه بانک‌ها را کنترل می‌کند و اجازه رشد ترازنامه را نمی‌دهد و تا زمانی که عملا سیستم بانکی را در مضیقه قرار داده است، طبیعتا تامین مالی از طریق سیستم بانکی محدود است، بنابراین به نظر می‌رسد تامین مالی در بازار بدهی شامل انتشار انواع اوراق توسط تامین سرمایه‌ها همچنان رو به افزایش خواهد بود. نرخ حال حاضر حدود ۳۲ درصد است و به نظر می‌رسد این نرخ‌ها تا ۳۵-۳۴ درصد هم ادامه پیدا کند به شرط اینکه بانک مرکزی سیاست‌های انقباضی خود را ادامه دهد.
اگر سیاست را به سمت انبساط ببرد و اجازه دهد که بانک‌ها تامین مالی انجام دهند یا محدودیت‌هایی که برای بانک‌ها به عنوان ضامن انتشار اوراق گذاشته است برندارد این نرخ‌ها بالا خواهد بود اما اگر این محدودیت‌ها را بردارد حتما نرخ‌ها می‌توانند تا پایین ۳۰‌درصد هم بیایند.
طبیعتا انتظار داریم که بازار بدهی رشد کند چون هم دولت و هم بخش خصوصی به اوراق نیاز دارند و به نظر می‌رسد بتواند تا دو برابر بیشتر از پارسال اوراق منتشر کند. سال پیش بخش خصوصی حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان اوراق منتشر کرد و به نظر می‌رسد امسال بتواند به راحتی حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان اوراق منتشر کند؛ اوراق گام هم حدود ۵۵ هزار میلیارد تومان بود و به نظر می‌رسد امسال ظرفیت این را دارد که تا حدود ۱۵۰ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کند. همه‌ این‌ها باعث می‌شوند ابعاد بازار بدهی بزرگتر شود اما مهمترین مساله در مورد بازار بدهی که نرخ است، تابع سیاست‌های بانک مرکزی است که هیچ چشم‌اندازی از این موضوع نداریم.

• علیرضا توکلی کاشی - معاون توسعه کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران
• شماره ۵۰۱ هفته نامه اطلاعات بورس